ام کروزل (m کروزل) کد مرک 809691 چیست؟ (لیست قیمت خرید + سفارش آنلاین)
ام-کرزول (m-Cresol) – بررسی جامع و کاربردهای گسترده
ام-کرزول (m-Cresol) که به نام 3-متیل‌فنول نیز شناخته می‌شود، یکی از ترکیبات شیمیایی مهم از خانواده فنول‌ها و کرزول‌ها است. این ترکیب دارای ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی خاصی است که آن را برای استفاده در صنایع مختلف از جمله داروسازی، عطرسازی، تولید مواد شیمیایی، صنایع رزین و پلاستیک، و حتی صنایع دفاعی مناسب می‌کند.
این مقاله به‌طور جامع به بررسی ام-کرزول، ویژگی‌های آن، روش‌های تولید، کاربردها، خطرات ایمنی و روش‌های دفع آن می‌پردازد.
1. مشخصات شیمیایی و فیزیکی ام-کرزول
ام-کرزول یک ترکیب آروماتیک با گروه هیدروکسیل (-OH) و یک گروه متیل (-CH₃) است که در موقعیت متا (C3) روی حلقه بنزن قرار دارد.
فرمول شیمیایی و خصوصیات مولکولی
- فرمول مولکولی: C₇H₈O
- نام آیوپاک: 3-Methylphenol
- جرم مولکولی: 108.14 گرم بر مول
- ساختار مولکولی:
ام-کرزول دارای ساختار فنولی با یک گروه متیل در موقعیت 3 است. این ساختار باعث می‌شود که این ترکیب هم ویژگی‌های اسیدی ضعیف فنول‌ها و هم ویژگی‌های آب‌گریزی ترکیبات آروماتیک را داشته باشد.
خواص فیزیکی
- حالت فیزیکی: مایع بی‌رنگ تا زرد روشن
- بو: بوی مشخص فنولی
- چگالی: 1.034 گرم بر سانتی‌متر مکعب (در 20 درجه سانتی‌گراد)
- نقطه ذوب: 11.8 درجه سانتی‌گراد
- نقطه جوش: 202.8 درجه سانتی‌گراد
- حلالیت: در آب محدود، ولی در اتانول، اتر، کلروفرم و بسیاری از حلال‌های آلی کاملاً محلول است.
2. روش‌های تولید ام-کرزول
الف) تولید طبیعی از منابع زیستی
ام-کرزول به‌طور طبیعی در قطران زغال‌سنگ، نفت خام، و برخی گیاهان و فرآیندهای بیولوژیکی یافت می‌شود. همچنین، در دود ناشی از احتراق چوب و برخی ترکیبات زیستی نیز مقادیر کمی از این ماده شناسایی شده است.
ب) تولید صنعتی
ام-کرزول عمدتاً از طریق روش‌های صنعتی زیر تولید می‌شود:
- استخراج از قطران زغال‌سنگ:
- قطران زغال‌سنگ حاوی درصدی از کرزول‌ها است که از آن جدا و تصفیه می‌شوند.
- هیدروکسیلاسیون تولوئن:
- در این روش، تولوئن تحت تأثیر اکسیژن و کاتالیزور به فنول‌های مختلف، از جمله ام-کرزول، تبدیل می‌شود.
- متیلاسیون فنول:
- فنول در حضور متانول و کاتالیزورهای مناسب، متیله شده و مخلوطی از اورتو، متا و پارا-کرزول‌ها تولید می‌شود که ام-کرزول از آن تفکیک می‌شود.
3. کاربردهای ام-کرزول
به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی خاص، ام-کرزول در طیف وسیعی از صنایع استفاده می‌شود.
الف) صنایع شیمیایی و تولید مواد اولیه
- به‌عنوان ماده اولیه در سنتز مواد شیمیایی مختلف مانند رزین‌ها، پلاستیک‌ها، و چسب‌های صنعتی استفاده می‌شود.
- در تولید حشره‌کش‌ها، علف‌کش‌ها، و آفت‌کش‌ها نقش کلیدی دارد.
- در تهیه برخی مواد نگهدارنده و آنتی‌اکسیدان‌ها کاربرد دارد.
ب) صنعت داروسازی
- ام-کرزول در تولید برخی داروها و ترکیبات دارویی استفاده می‌شود.
- یکی از کاربردهای مهم آن در تولید انسولین انسانی و برخی واکسن‌ها است، جایی که به‌عنوان ماده نگهدارنده برای جلوگیری از آلودگی میکروبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- در ترکیب با دیگر مواد ضدعفونی‌کننده، در تولید داروهای ضدعفونی‌کننده موضعی کاربرد دارد.
ج) صنایع عطرسازی و تولید مواد معطر
- ام-کرزول به‌عنوان ماده اولیه در ساخت ترکیبات معطر به‌کار می‌رود.
- در ساخت برخی از عطرها و رایحه‌های صنعتی استفاده می‌شود.
د) صنایع الکترونیک و مهندسی مواد
- در تولید برخی پلیمرهای مهندسی و مواد مقاوم در برابر حرارت نقش دارد.
- در تولید ترکیبات مورد استفاده در مدارهای الکترونیکی و قطعات حساس کاربرد دارد.
هـ) صنایع دفاعی و نظامی
- برخی ترکیبات مشتق‌شده از ام-کرزول در تولید مواد منفجره خاص و سوخت‌های راکتی استفاده می‌شوند.
4. خطرات بهداشتی و ایمنی ام-کرزول
الف) اثرات روی سلامت انسان
- تماس پوستی: باعث تحریک شدید پوست، ایجاد قرمزی، خارش، و حتی سوختگی شیمیایی می‌شود.
- تماس چشمی: می‌تواند باعث آسیب جدی به چشم‌ها و حتی از دست دادن بینایی شود.
- استنشاق: استنشاق بخارات ام-کرزول ممکن است منجر به تحریک شدید سیستم تنفسی، سرفه، و مشکلات تنفسی شود.
- بلع: مصرف این ماده بسیار خطرناک است و می‌تواند به آسیب کبدی، کلیوی، و دستگاه گوارش منجر شود.
ب) نکات ایمنی و اقدامات احتیاطی
- استفاده از دستکش، عینک محافظ، و ماسک‌های مخصوص هنگام کار با این ماده توصیه می‌شود.
- باید در محیط‌های دارای تهویه مناسب کار شود تا از استنشاق بخارات آن جلوگیری شود.
- در صورت تماس با پوست یا چشم، باید فوراً با مقدار زیادی آب شسته شود.
ج) روش‌های دفع و مدیریت پسماند
- ام-کرزول نباید در محیط زیست رها شود، زیرا ممکن است باعث آلودگی آب و خاک شود.
- پسماندهای حاوی ام-کرزول باید مطابق مقررات محیط‌زیستی دفع شوند.
- سوزاندن در کوره‌های صنعتی مخصوص و یا تجزیه شیمیایی کنترل‌شده روش‌های اصلی دفع این ماده هستند.
5. جمع‌بندی
ام-کرزول یک ترکیب شیمیایی مهم است که در صنایع مختلف از جمله داروسازی، عطرسازی، تولید مواد شیمیایی و حتی صنایع نظامی کاربرد دارد. این ماده اگرچه کاربردهای گسترده‌ای دارد، اما سمی بوده و باید در حمل‌ونقل و استفاده از آن نکات ایمنی رعایت شود.
ویژگی‌های کلیدی ام-کرزول:
- یک ترکیب آروماتیک با گروه هیدروکسیل و متیل در موقعیت متا
- دارای خواص اسیدی ضعیف و محلول در حلال‌های آلی
- کاربرد گسترده در صنایع دارویی، شیمیایی، و مهندسی مواد
- سمی و قابل اشتعال، نیازمند اقدامات ایمنی مناسب
با توجه به این خصوصیات، ام-کرزول یکی از مهم‌ترین ترکیبات در صنایع مدرن محسوب می‌شود و تحقیقات بیشتری برای بهینه‌سازی استفاده و کاهش اثرات زیست‌محیطی آن در حال انجام است.
